Słów kilka o "Oku Byka".

Artystyczna wizja Aldebarana.

"Oko Byka", Aldebaran, α Tauri to jedna z najpiękniejszych gwiazd zimowego nieba. Bardzo łatwo ją odnaleźć na niebie, gdyż charakteryzuje się pomarańczową barwą.

Aldebaran wywodzi swoją nazwę z języka arabskiego Al-dabarān - "śledzący, podążający" - za Plejadami. Jest to gwiazda podwójna o typie widmowym K5III i charakterystycznej pomarańczowej barwie. Temperatura powierzchni wynosi około 4000K.  Towarzyszem (Aldebaran B) jest czerwony karzeł o promieniu 1/3 promienia Słońca i masie 15% masy Słońca. Aldebaran A zaliczany jest to kategorii olbrzymów. Jest 1.7 raza cięży od Słońca i posiada promień 45 razy większy. Jego jasność wynosi 0.75-0.95 magnitudo co daje mu 13 miejsce wśród najjaśniejszych gwiazd.  



 

Porównanie wielkości. Po lewej duża kula to Rygiel, po prawo Aldebaran, poniżej Bellatrix oraz Algol B. Najmniejsza kulka to nasze Słońce :D

 
 Okazuje się jednak, że nie zawsze tak było. Około 320 000 lat temu jasność gwiazdy była znacząco większa i wynosiła -1.54 magnitudo i Aldebaran był najjaśniejszą gwiazdą północnego nieba. Skąd taka rozbieżność? Odpowiedź jest prosta. Aldebaran należy do gwiazd o dużej prędkości radialnej, która w jego przypadku wynosi 54 km/s. Oznacza to, że w ciągu każdego 1000 lat oddala się od nas o  0.18 roku świetlnego. Zatem 320 000 lat temu oddalony był od Ziemi o około 21 ly - przy obecnych 67 ly.
Mniejsza odległość oznacza, że gwiazda była jaśniejsza. Co ciekawe "bliźniak" Aldebarana - gwiazda Eltanin, najjaśniejsza gwiazda w Smoku, mająca obecnie jasność 2.24 m z 1300000-2000000 lat pojaśnieje do -1.39 m i będzie najjaśniejszą gwiazdą nocnego nieba. Będzie wtedy w odległości 27.7 ly.

Z innych ciekawostek warto zaznaczyć, że choć obecnie Aldebaran i Kapella w Woźnicy są od siebie znacznie odległe na niebie to nie zawsze tak było.

470 000 lat temu te dwie gwiazdy znajdowały się bardzo blisko siebie około 1 stopnia.  Co więcej na skutek precesji osi Ziemi znajdowały się one 2 stopnie od północnego bieguna niebieskiego tworząc "podwójną" gwiazdę polarną. Ale byłby widok. Neandertalczycy mili co podziwiać.

Niebo w roku 447 000 BC (fot. Voyager 4.5 Demo)

 Aldebaran posiada jedną planetę Aldebaran b typu jowiszowego. Masa  planety wynosi 6.5 masy Jowisza. Planeta jest odległa od macierzystej gwiazdy o 1.5 AU, a okres obiegu wynosi 1.7 roku ziemskiego.