Antares - umierająca gwiazda.

Artystyczna wizja Antaresa.

Maj i czerwiec są dobrymi miesiącami do obserwacji konstelacji Skorpiona. Jest to jeden z najładniejszych gwiazdozbiorów nocnego nieba. Niestety na naszej szerokości geograficznej widzimy tylko jego część. Na szczęście możemy podziwiać pomarańczowo-czerwonawą  jasną gwiazdę o nazwie Antares. Nazwa gwiazdy pochodzi ze starożytnej greki, w której oznacza "równy Aresowi". Jest to nawiązanie do planety Mars (nazwa rzymska), która wizualnie jest podobna do Antaresa i czasami mogą się mylić. Antares jest 16 najjaśniejszą gwiazdą na niebie. Jest to pulsująca gwiazda zmienna, której jasność zmienia się w zakresie od 0.6 do 1.6^m. Niemniej patrząc w kierunku południowym można w maju i w czerwcu dostrzec na wysokości 10 stopni nad horyzontem jasną  pomarańczową gwiazdę, którą nie sposób pomylić z inną.

Lokalizacja Antaresa na niebie.

Antares jest czerwonym superolbrzymem o typie widmowym M1 odległym od Słońca około 550 lat świetlnych. Tworzy on układ podwójny z dużo mniejszą gwiazdą Antares B, która jest niebieską gwiazdą ciągu głównego o promieniu 5 promieni Słońca, masie 7 mas Słońca i temperaturze ok 18000 stopni Kelwina. Odległość między gwiazdami wynosi ok 530 AU (jednostek astronomicznych). W dobrych warunkach można zaobserwować gwiazdę B przez teleskop o aperturze powyżej 6 cali. Jest to jednak bardzo trudne, gdyż blask Antaresa A skutecznie przyćmiewa ciemniejszego towarzysza. Separacja kontowa między gwiazdami wynosi około 3 sekund łuku.

Jak wspomniałem Antares A jest superolbrzymem. Promień gwiazdy szacowany jest na 680R_☉ co oznacza, że promień wynosi 470 000 000 km. Aby to sobie uświadomić rysunek przedstawia Antaresa w Układzie Słonecznym. Widać, że Jowisz byłby odległy od Antaresa tylko o ok 2AU.

Masa gwiazdy szacowana jest na 12 mas Słońca. Temperatura powierzchni jest niska i wynosi 3500 stopni Kelwina. Niskiej temperaturze gwiazda zawdzięcza swój charakterystyczny czerwonawy kolor. Gwiazda emituje prawie 100 000 więcej energii niż nasze Słońce.
Z przedstawionych parametrów wyraźnie wnika, że Antares jest umierającą gwiazdą. Podobnie jak inna gwiazda - Betlegeza w Orionie - w niedługim czasie wybuchnie jako supernowa kończąc swój gwiezdny żywot. Na ziemskim niebie będzie to zjawisko bardzo widowiskowe, gdyż podczas wybuchu jasność gwiazdy wzrośnie w takim stopniu jak jasność Księżyca w pełni. Gwiazda będzie doskonale widoczna w dzień. Jasność wyniesie -11 magnitudo.
Jak już wcześniej wspomniałem Antares jest gwiazdą zmienną. Oznacza to, że jej jasność zmienia się cyklicznie w czasie. Badania wykazują, że zmiany jasności są wynikiem pulsacji gwiazdy, która zmienia wielkość swojego promienia o ok. 19%. Jest to też jedna z oznak niestabilności gwiazdy i jej bliskiego końca.

Powierzchnia Antaresa (ESO / K. Ohnaka)

Dzięki teleskopowi VLT ESO udało się sporządzić dość szczegółowy obraz powierzchni Antaresa. Okazało się, że jest bardzo dynamiczna i przypomina powierzchnie wrzącej gwałtownie wody. Nad powierzchnię wznoszą się z prędkością 20 km/s olbrzymie kopuły plazmy. Mechanizm tego zjawiska nie został jeszcze wyjaśniony.

Antares znajduje się blisko ekliptyki. Oznacza to, iż może być zakrywany przez Księżyc lub inne planety Układu Słonecznego. Zakrycia księżycowe są stosunkowo częste. Jednak w naszej szerokości geograficznej nie zachodzą one zbyt często.Najbliższe nastąpi 10 kwietnia 2042 roku. Nieco wcześniej bo 12 kwietnia 2028 będziemy świadkami bliskiej koniunkcji. Inaczej przedstawia się z planetami. Obliczenia wykazują, że poza planetą Wenus w przeciągu najbliższego 1000 lat nie dojdzie do żadnego zakrycia. Zakrycie Antaresa przez Wenus jest natomiast zjawiskiem ekstremalnie rzadkim. Ostatnie miało miejsce w 525 roku p.n.e, a następne nastąpi17 listopada 2400 roku po prawie 3000 latach. Życzę czystego nieba :D